Laatste wijziging op 26/08/2024

Hooikoorts is de meest voorkomende vorm van allergie en wordt veroorzaakt door pollen. Hooikoorts wordt ook pollenallergie of allergische rhinitis genoemd. Pollen komen vrij bij het bloeien van planten of bomen en verspreiden zich door de lucht. Er zijn meerdere soorten planten en bomen die pollen afgeven waar je klachten van kan krijgen. In Nederland veroorzaken berk en grassen het grootste deel van de hooikoortsklachten, direct gevolgd door els en hazelaar. Maar ook pollen afkomstig van o.a. es, bijvoet, zuring en alsemambrosia zorgen voor hooikoortsklachten.

Door klimaatverandering wordt het steeds warmer in Nederland en stijgt de CO2 concentratie. Het pollenseizoen begint hierdoor eerder, duurt langer en is mogelijk intenser. Ook het leefgebied van nieuwe, niet-inheemse soorten breidt zich uit, zoals bijvoorbeeld alsemambrosia en de olijfboom. Hierdoor hebben mensen langer last van hooikoorts en kunnen meer mensen gevoelig worden voor allergene pollen. Het aantal hooikoortspatiënten neemt daardoor toe.

Hooikoorts en gezondheid

Uit de pollentellingen van onder andere het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC Leids Universitair Medisch Centrum (Leids Universitair Medisch Centrum)) en het Elkerliek ziekenhuis in Helmond blijkt dat pollen van hazelaar, els, berk, gras en bijvoet in warme jaren eerder vrij komen. Bij een warm begin van het jaar, komen planten meer gespreid in bloei. Hogere temperaturen in het najaar en in de winter, zorgen dat planten langer door bloeien of opnieuw in bloei komen. Het pollenseizoen duurt daardoor langer, wat leidt tot meer gezondheidsklachten bij mensen met hooikoorts.

Hooikoortsklachten lijken vergeleken met 25 jaar geleden een maand eerder te beginnen en 24 dagen langer aan te houden. Dit blijkt uit een onderzoek naar hooikoortsconsulten in relatie tot temperatuur in drie huisartspraktijken over een periode van 25 jaar (Schreurs et al., 2022).

Hoge ozonconcentraties tijdens het hooikoortsseizoen kunnen zorgen voor een verergering van de klachten van hooikoortspatiënten. Ozon leidt tot  gezondheidsklachten, zoals een afname van de longfunctie en een toename van luchtwegklachten. Daarnaast veroorzaakt ozon ook een stresssituatie bij planten waardoor de allergeniciteit van de pollen kan toenemen. Mensen met een chronische luchtwegaandoening, zoals astma, zijn gevoeliger voor hooikoorts dan mensen zonder luchtwegaandoening. Zij kunnen extra kwetsbaar zijn als er tegelijkertijd hoge concentraties ozon en pollen in de lucht zijn.

De aanpak van hooikoorts

De pollentellingen van het LUMC en het Elkerliek ziekenhuis helpen bij het begrijpen van de klachten van hooikoortspatiënten. Als bepaalde hooikoortsklachten veel voorkomen, zien artsen in deze tellingen welke pollen op dat moment in de lucht aanwezig zijn. Dit maakt duidelijk welke pollen klachten veroorzaken.

Er zijn verschillende maatregelen mogelijk om de gezondheidseffecten van hooikoorts in te perken. Zo kunnen bij de inrichting van groen in steden allergene planten zoveel mogelijk vermeden worden (Factsheet Klimaatadaptatie Groen en allergenen). Het Bomenkompas(PDF) geeft aan welke bomen het meest allergeen zijn en waar men op moet letten bij de aanplant van nieuwe bomen.